Piylənmə bütün dünyada rast gəlinən ümumi problemdir. Obez insanlar pəhriz və idmana baxmayaraq arıqlaya bilmirlərsə, mədə kiçiltmə əməliyyatı ilə bu problemdən xilas ola bilərlər. Mədə kiçiltmə əməliyyatları bir neçə yolla həyata keçirilir. Bunlardan biri də qida qəbulunu məhdudlaşdıraraq arıqlamaq məqsədi daşıyan əməliyyatlardır. Digəri isə bağırsaqdan alınan qidaların udulmasının qarşısını alaraq arıqlamağı hədəfləyir. Üçüncü cərrahi üsul bunların hər ikisinin birləşdirildiyi əməliyyatlardır.
Son 10-15 ildə morbid piylənmə xəstələrinin müalicəsində cərrahi üsullardan istifadə edilir və uğurlu nəticələr əldə edilir. Ancaq hər cərrahi əməliyyatda olduğu kimi bariatrik cərrahiyyədə də müxtəlif risklər var. Bu səbəbdən əməliyyata qərar verməzdən əvvəl hər bir xəstənin həkiminin rəhbərliyi altında müalicə üsulu dəyərləndirilməli, mümkünsə ilk növbədə dietoterapiya tətbiq edilməlidir. Cərrahi müalicə üsulları aşağıdakılardır:
Mədədaxili balonun yerləşdirilməsi
Sleeve mədə əməliyyatı (sleeve gastectomy)
Gastrik bypass
Mədə kiçiltmə əməliyyatı üsulları hansılardır?
Sleeve qastrektomiya və mədə bandı əməliyyatlarında mədənin bir hissəsi çıxarılır. Mədənin bir hissəsi çıxarıldığı üçün yeyilə biləcək qida miqdarı azalır və beləliklə kilo itkisi hədəflənir.
Duodenal keçid əməliyyatında mədə ilə birlikdə bağırsağın bir hissəsi çıxarılır. Bağırsağın heç bir hissəsi olmadığı üçün absorbsiya azalır və çəki itkisi baş verir.
Mədə kiçiltmə əməliyyatları açıq və ya qapalı (laparoskopik) edilə bilər. Laparoskopik əməliyyat açıq əməliyyatdan daha üstündür, çünki əməliyyatdan sonra kiçik çapıq qalır. Fəsadlar ehtimalı daha azdır və sağalma müddəti açıq əməliyyatdan daha sürətlidir.
Sleeve gastrectomy əməliyyatı: Mədənin təxminən 75%-nin çıxarılmasıdır. Əməliyyatdan sonra mədə boru kimi kiçik qalır, ona görə də çox az qida ilə dərhal dolğunluq hissi yaranır. Bu aclıq hissini azaldır. Bundan əlavə, bu əməliyyatda mədənin ‘aclıq hormonu’ istehsal edən hissəsi çıxarıldığı üçün yeməkdən sonra aclıq hiss etmirsiniz. Bu əməliyyat laparoskopik üsulla həyata keçirilə bilər.
Roux-Y Gastric Bypass əməliyyatı: Mədənin bir hissəsinin fəaliyyətini dayandıraraq yeni, kiçik bir mədə hazırlanır. Bağırsağın bir hissəsini kəsərək kiçik mədənin ucuna yapışır. Deaktivləşdirilmiş mədə onikibarmaq bağırsağa bağlanır. Beləliklə, ‘Y’ hərfinin şəkli görünür. Bu əməliyyat nəticəsində mədənin böyük hissəsi öz funksiyasını itirir. Qidalar yeni kiçik mədəyə və bağırsağın ona bağlı hissəsinə gedir.
Biliopankreatik təxribat: Bu əməliyyatda həm mədə, həm də bağırsaqların böyük hissəsini çıxararaq qida maddələrinin udulmasını azaltmaq məqsədi daşıyır. Mədədə kiçik bir cib yaratmaqla qida qəbulu məhdudlaşdırılır. Bu əməliyyat digərlərinə nisbətən daha ciddi olduğu üçün çox çəkisi olan xəstələrə üstünlük verilir.
Mədə kiçiltmə əməliyyatından sonra nələrə diqqət edilməlidir?
Xəstə əməliyyatdan sonra müəyyən müddət xəstəxanada nəzarət altında qalır. Bu arada xəstəyə ağrıkəsicilər verilir və yaxından izlənilir. Bu proses zamanı maye istehlakına diqqət yetirilir və əməliyyatdan sonrakı qidalanma yavaş olduğu üçün qan şəkərinə daim nəzarət edilir. Əməliyyatdan sonra ilk olaraq maye qidalar verilməyə başlanılır, daha sonra püre və son olaraq bərk qidalar verilir və tədricən qidalanma təmin edilir. Əməliyyatdan sonra diyetisyen xüsusi qidalanma planı hazırlayır. Bu qidalanma planı adekvat və balanslaşdırılmış qidalanmaya uyğun olaraq planlaşdırılır. Mədə kiçildiyi üçün porsiya ölçüləri əməliyyatdan əvvəlki pəhrizdən daha kiçikdir.
Mədə kiçilməsi əməliyyatının riskləri nələrdir?
Hər hansı bir cərrahiyyə kimi, mədə kiçilməsi əməliyyatının da bəzi riskləri var. İnfeksiya, qanın laxtalanması, emboliya, boru mədəsindən və ya digər anastomozlardan sızma, arıqlama nəticəsində öd kisəsində daşların əmələ gəlməsi, düzgün qidalanmama, arıqlama nəticəsində dərinin sallanması, depressiyalar, dempinq sindromu (mədə şuntlama əməliyyatından sonra qəbul edilən qidalar və mayelər çox tez alınır. bağırsağa köçürülməsi əməliyyatın ağırlaşmalarıdır. Bu ağırlaşmalar daha çox yaşlı insanlarda, qan laxtalanma problemi olanlarda və ya həddindən artıq piylənmə olanlarda olur. Əməliyyatdan sonra həkiminizin tövsiyələrinə əməl etsəniz, bu ağırlaşmaların yaranma ehtimalı azalacaq.
