Tinnitus latınca “tinnire” sözündən götürülmüş tibbi termindir, mənası “zəng” deməkdir. Bu, insanın arabir və ya davamlı olaraq bir və ya hər iki qulağında və ya başında eşitməsidir, onun cırcır böcəyi səsi, quş səsi, fit səsi, metala dəyən səs və ya cingilti səsi kimi təsvir etdiyi səsdir, bu bəzən kənardan eşidilə bilər.
Hər yaşda olan insanlarda müşahidə oluna bilər, lakin böyüklərdə daha çox rast gəlinir. Yüksək səsə məruz qalan uşaqlarda erkən yaşlarda yarana biləcəyi üçün ailələr bu məsələdən xəbərdar olmalıdırlar. Uşaqlarını davamlı olaraq belə səs-küyə məruz qala biləcəkləri mühitlərə aparmamalı və bunu etdikdə onları natiqdən mümkün qədər uzaq tutmağa çalışmalıdırlar.
Bu tək xəstəlik deyil, eşitmə sistemindəki pozğunluğunun əlamətidir. Əsasən iki əsas başlıq altında araşdırılır.
Bunlar bunlardır:
- Obyektiv: Bunlar başqaları tərəfindən eşidilə bilən tinnituslardır.
- Subyektiv: Bunlar yalnız xəstənin eşitdiyi tinnitusdur.
Obyektiv tinnitus olan xəstələrinin çox kiçik bir hissəsini təşkil edir və bu qrupda tinnitusun səbəbi aşkarlanıb müalicə edilə bilər. Subyektiv tinnitus olan xəstələr tinnitus xəstələrinin əksəriyyətini təşkil edir. Bu tip tinnitusun müalicəsi daha çətindir.
Tinnitusun səbəbləri nələrdir?
Tinnitusa səbəb olan xəstəliklər tam məlum olmadığı üçün xəstə adətən ilk növbədə LOR mütəxəssisinə müraciət edir. Müayinə zamanı mütəxəssis orta qulaq infeksiyası, çənə problemi və s. müəyyən edə bilər.
Tinnitusun səbəbi müayinədən sonra müəyyən edilə bilər. Tinnitusun diaqnozu üçün müxtəlif testlərdən də istifadə edilə bilər.
Bu testlər:
- rentgen
- audioqram
- Uyarılmış Cavab Audiometriyası
- Səs Gücünün Uyğunluğudur.
Diaqnostika metodları
Diaqnoz müxtəlif səbəblərdən asılı olaraq dəyişir. Həkim əvvəlcə xəstənin tarixçəsini götürür və şikayətlərini dinləyir. Qulaqla əlaqəli səbəblərdən qaynaqlandığı düşünülürsə, audiometrik müayinə əvvəl xarici qulaq kanalında tıxanıqlığa səbəb ola bilən kir və qulaq pərdəsində və ya orta qulaqda səslənməyə səbəb ola biləcək bir problemi axtarır. Xəstədə və xüsusən də yüksək tezliklərdə eşitmə itkisi varsa, kompüter tomoqrafiyası və ya Maqnit Rezonans Tomoqrafiya kimi görüntüləmə üsullarından istifadə edilə bilər. Görüntüləmə üsullarında heç bir əlamət tapılmazsa, B12 vitamini, dəmir, şəkər, qan şəkəri, xolesterol və sink çatışmazlığı araşdırılır.
Tinnitusun müalicəsi
Tinnitusla əlaqəli əsas problemlərdən biri də xəstəliyin səbəbinin tapmağın çətin olmasıdır. Ancaq səbəbi bilinən hallarda cərrahi müalicə və ya radioterapiya tətbiq edilə bilər. Yenə də xarici eşitmə kanalındakı kir səbəbindən inkişaf edərsə, xəstə qulağı təmizləyərək və ya orta qulaq kanalındakı səbəblərə görə tibbi və ya cərrahi üsullarla müalicə edilə bilər. Səbəbinin tapıla bilmədiyi hallarda daha ümumi müalicə metodlarından istifadə edilə bilər. Sistemli səbəblərdən inkişaf edirsə, yüksək qan təzyiqi, sink çatışmazlığı, xolesterol, B12 və ya dəmir çatışmazlığı kimi bu xəstəliklərin müalicəsi lazımdır.
